REEF geeft raad - Mondelinge en stilzwijgende overeenkomsten: zo zit het juridisch

Mondelinge en stilzwijgende overeenkomsten: zo zit het juridisch

Het sluiten van een overeenkomst lijkt vaak een formaliteit, maar wist je dat een schriftelijke overeenkomst niet de enige manier is waarop een overeenkomst tot stand kan komen? In dit artikel nemen we je mee in de wereld van mondelinge en stilzwijgende overeenkomsten, en hoe deze juridisch in elkaar steken.

Hoe komt een overeenkomst tot stand?

Een overeenkomst ontstaat door aanbod en aanvaarding. Daarnaast moet sprake zijn van wilsovereenstemming. De afspraken mogen bovendien niet in strijd zijn met de wet, openbare orde of goede zeden.

1. Aanbod en aanvaarding
De ene partij doet een aanbod en de andere partij accepteert dit aanbod. Deze aanvaarding hoeft niet altijd schriftelijk of zelfs mondeling te gebeuren. Ook gedrag (zoals knikken of niet reageren op een aanbod) kan in bepaalde situaties worden gezien als aanvaarding.

Voorbeeld:
- Je vraagt een aannemer om je keuken te renoveren en de aannemer stemt hiermee in.
- Je ontvangt een voorstel per brief of mail en reageert hier niet op, maar gedraagt je wel in overeenstemming met het voorstel.

2. Wilsovereenstemming
Beide partijen moeten bewust instemmen met de inhoud van de overeenkomst. Zijn er wilsgebreken, zoals bedrog of bedreiging, dan is de overeenkomst vernietigbaar. Ook bij wilsontbreken, bijvoorbeeld door een geestelijke stoornis, kan een overeenkomst ongeldig zijn.

3. Niet in strijd met de wet, openbare orde of goede zeden
Een overeenkomst mag niet indruisen tegen de wet of de fundamentele normen van onze samenleving. Gebeurt dit toch, dan is de overeenkomst nietig en wordt geacht nooit te hebben bestaan.

Mondelinge overeenkomst

Een mondelinge overeenkomst ontstaat wanneer partijen verbaal tot afspraken komen. Denk aan een aannemer die instemt met een mondeling verzoek tot renovatie van een keuken. Zolang de voorwaarden voor het sluiten van een overeenkomst zijn vervuld, is deze afspraak rechtsgeldig. Het nadeel? Bewijs leveren bij een conflict is vaak lastiger.

Stilzwijgende overeenkomst

Bij een stilzwijgende overeenkomst maken partijen geen expliciete afspraken, maar blijkt uit hun gedrag dat zij akkoord zijn. Voorbeelden:
- Je parkeert in een parkeergarage en gebruikt het kaartje: hiermee stem je in met de voorwaarden.
- Een werknemer blijft doorwerken na het verlopen van een tijdelijk contract.
- Een leverancier levert software, die jij in gebruik neemt en waarvoor je betaalt.

Hoewel betaling geen vereiste is voor de totstandkoming van een overeenkomst, vormt dit wel een sterke indicatie dat je akkoord gaat met bijvoorbeeld de levering en de bijbehorende voorwaarden. Daarnaast wijst het feit dat beide partijen uitvoering geven aan de afspraken (levering van software en gebruik ervan) op een wederzijdse wilsovereenstemming.

Ook in dit soort situaties kan sprake zijn van een geldige, stilzwijgende overeenkomst.

WhatsApp, e-mail of zelfs een bierviltje?

Een overeenkomst kan ook schriftelijk zijn zonder officieel document. Denk aan afspraken via e-mail of WhatsApp. Zolang de partijen akkoord zijn over de afspraken en de afspraken verder duidelijk zijn (prijs, duur, dienst/product), kunnen deze berichten als overeenkomst gelden. Zelfs afspraken op een bierviltje zijn in uitzonderlijke gevallen rechtsgeldig verklaard.

Is een handtekening verplicht?

Niet altijd. In de meeste gevallen is een handtekening niet verplicht, maar wel handig als bewijs. Alleen in specifieke gevallen, zoals de koop van een woning, stelt de wet schriftelijkheid en ondertekening verplicht.

Tot slot

Mondelinge en stilzwijgende overeenkomsten zijn alledaags en rechtsgeldig, maar brengen ook risico’s met zich mee. Zorg daarom altijd voor duidelijke communicatie en leg afspraken bij voorkeur schriftelijk vast.

Heb jij vragen over jouw rechten en plichten bij mondelinge of stilzwijgende afspraken? Neem gerust contact met ons op. Wij helpen je graag verder!

Heb jij een vraag die we de volgende keer als Vraag van de Maand kunnen behandelen? Stuur hem vooral in!